Vespa PX và các loại xe tương tự ở Việt Nam

Vespa PX???

Dòng xe Vespa PX và “kiểu PX” hiện có tại Việt Nam cũng tương đối đa dạng về chủng loại và phong phú về số lượng. Ta có thể bắt đầu bằng nguồn gốc nước xuất xứ của chúng, bao gồm: Ý , Ấn độ, Đài Loan, Mỹ và Indonesia. Ngoài ra thi thoảng cũng có thể bắt gặp một số chiếc không truy được xuất xứ và cũng khó biết được chính xác chúng thuộc thể loại nào dù trông na ná kiểu PX. Với vốn kiến thức hạn hẹp, tôi xin được phân loại các loại xe hiện có tại nước ta theo quốc tịch như sau:

• Ý: PX 150E, PX 200, PK 125, COSA
• Đài Loan: PX 150, T5, Excell
• Ấn độ: Petak150, Super 125(thuộc nhãn hiệu Baja)
• Indonesia: PX150
• Mỹ: PX200

Các loại xe của Ý chủ yếu là xe cũ nhập về thời kì đầu thập niên 90, trừ các xe Vespa PX “đời mới” và xe COSA. Chen lấn giữa dòng Honda nghĩa địa tha về từ Nhật, Hồng Kông…vv mấy tay đầu nậu buôn xe viễn dương còn lồng vào dăm ba chiếc PX (chắc là cho đầm tầu). Người viết còn nhớ là vào khoảng năm 90, khi chầu chực ở biển Cửa Lò để rắp ranh mua một chiếc Cub về bán lại đặng kiếm ít tiền ăn học, có thấy một đống PX đủ loại nằm lăn lóc như cá ươn một góc kho mà chả có ma nào nghó đến.

Hồi đó mà biết kiếm lấy một chú PX200 thì giờ chạy đã đời. Đúng là dại. Số xe này thường được chuyển ra các tỉnh thành trong Nam, ngoài Bắc, đặc biệt là Hà nội. Tất nhiên, các cảng lớn khác như cảng Hải Phòng cũng góp phần không nhỏ trong việc “tha sắt về nhà” và chính điều này một cách không chính thức đã đem Piaggio quay lại với Việt Nam. Thiết nghĩ, các tập đoàn công nghiệp lừng danh đôi khi cũng phải cám ơn các đại gia buôn lậu.

Khoảng bốn năm năm sau thì đã thấy Vespa PX 150E xuất hiện một cách đường hoàng trong các hiệu bán xe máy ở Hà Nội. Xe PX 150E đời mới có 2 màu: xanh vỏ dưa và ghi bạc truyền thống. Các xe đời cũ thì phong phú hơn về mặt màu sắc: đỏ, xám, xanh, và ghi bạc. Ngoài ra, một số bác chơi nổi còn sơn đủ màu lục lam chàm tía loạn cả lên rồi xí gạt người mua lại là xe này là hàng độc, còn mới leng keng..vv và vv. Ấy vậy mà vẫn lừa được khối bác tay mơ.

Thực ra xe được bán mới tại Việt Nam thời kì này vẫn có hai loại, loại có đề và loại không có đề. Tôi cho rằng loại xe không đề được nhập từ nguồn tồn kho nào đó vào một thị trường mới chập chững mở cửa. Chỉ có từ năm 96 trở đi thì mới thấy xuất hiện loại Vespa PX đời mới với các đắc điểm khá khác biệt.

Ví dụ như: đèn hậu (tail-light) của xe đời mới to hơn, lồi hẳn ra ngoài so với đèn xe đời cũ và mằu sắc cũng tươi tắn hơn. Đèn lái (head-light) xe đời cũ có loại làm bằng thuỷ tinh và có vành sắt lót phía trong pha đèn, trong khi xe mới làm bằng nhựa. Nắp trên của đầu đèn xe mới làm bằng nhựa trong khi xe cũ có khi làm bằng sắt. Yên của xe cũ bằng lò xo căng và yên xe mới làm bằng nhựa cứng. Chữ Piaggio sau yên xe cũ được in màu đen trên một tấm nhựa màu trắng và may vào yên, trong khi đó ở xe mới thì nhãn hiệu này được sơn trắng trực tiếp lên yên. Còn nữa, yên cũ có một cái đai da chia yên làm hai phần còn xe mới thì không có cái này. Nói tóm lại, có nhiều tiểu tiết được thay đổi nhưng khối chủ xe vẫn dễ dàng thay thế được. Trừ chi tiết quan trọng này: bộ phận đề. Cái này mà chế thêm vào thì nhận biết được ngay.

Một chiếc Piaggio PX 150 Elecstart nguyên bản dứt khoát có các chi tiết phụ sau: Toàn bộ đèn xi-nhan trước, sau và đèn hậu đều có nhãn hiệu Siem. Xem ra hãng này vẫn có nhiều duyên nợ với Piaggio trong việc cung cấp phụ tùng đèn đóm, ngoại trừ đèn lái giờ đây đã được thay thế bằng hàng của hãng T.r.i.o.m. Chắc nhiều anh nhà thầu nhỏ đói quá nên phải chia nhau miếng ăn. Công-tơ-mét cuả PX 150E được đặt hàng cho hãng Veglia Bortletti- một nhà thầu của Ý trước đây chuyên sản xuất công-tơ-mét cho xe của Innoceti. Hệ thống điện của Vespa PX là sản phẩm hoặc của nhà Vitaloni hoặc của nhà T.r.i.o.m. Cái này mới đáng nói đây: hai nhà thầu thiết bị điện mô tô này cung cấp hàng cả cho hãng Ferrari. Hơi bị đỉnh. Một số bác xe có vấn đề thì hay được mấy bác thợ tinh quái gạ thay cái IC hay cái tụ điện bằng đồ Đài loan “loại xịn”. Theo tôi thì các bác nên dứt khoát từ chối.
Ngoài ra, Vespa PX còn được trang bị thêm một số thứ tuy nhỏ nhưng cũng rất cao cấp khác, ví dụ như hệ thống cản bảo vệ vè trước (bumper) và khung xe. Một số bác thấy cái mớ sắt mạ kền này nó rườm rà và vướng víu nên dại dột vứt bỏ đi. Ấy chớ, đó không phải là đồ sắt mạ kiểu Xuân Hoà đâu, mà là đồ đặt hàng từ Piaggio cho nhà Vigano đấy. Xin nói thêm rằng nhà Vigano (Ý) là nhà sản xuất đồ dùng mạ chrome cao cấp nhất thế giới. Trên miếng nhựa đen gắn hai bên khung cản mạ chrome này có dòng chữ oai vệ: “By Vigano”. Piaggio PX 150E quả không hổ danh kiểu thời trang và công nghệ Ý, tinh xảo và cao cấp đến từng chi tiết nhỏ. Tuy nhiên, chỉ có duy nhất loạt PX cuối cùng bán tại Việt Nam năm 1999 mới có món đồ lặt vặt xa xỉ này. Các loại khác đành hài long với mấy món đồ của các bác thợ sắt Việt Nam. Nghĩ cũng vui.

Ngoài ra, một chiếc xe khác của Ý với thiết kế rất hiện đại nhưng vẫn chạy bằng số là xe COSA. Khác với PX, COSA không giữ dáng vẻ tròn trịa cổ điển mà nom lại từa tựa như các loại xe tay ga khác như Hexagon hay Zip. Đèn xe vẫn tròn nhưng bửng và vè được thiết kế mạnh bạo với những nét cắt, vát rất hiện đại. thân xe cũng ngắn hơn và phần sau yên xe có cốp gồ lên. Thường thì người ta không xếp xe COSA vào nhóm vespa, đơn giản vì chiếc xe này là chiếc đầu tiên của Piaggio rũ bỏ nhãn hiệu “con ong” này. (Sau này có hàng loạt chiếc tay ga đồ sộ của Piaggio như chiếc X9 vang bóng một thời với “câu lạc bộ Tiger” cũng chỉ được gọi đơn thuần là Piaggio). Tôi chưa có hân hạnh xem xét một cách tỉ mỉ chiếc COSA nhưng nó quả thực là một chiếc xe công nghệ cao đầy sức mạnh. Lí do tại sao COSA không thành công lắm tại Việt Nam chắc bởi vì hình dáng của nó không hợp với thị hiếu người chơi xe?

Các loại xe của Đài Loan thì tất nhiên là không trả tiền nổi cho lũ lĩ các nhà cung cấp sản phẩm phụ ăn theo của Ý. Nếu không thì họ làm sao mà hạ được giá thành xe đến như vậy. Đài Loan có chiếc xe nhái theo khá giống PX 150E, từ hình dạng cho đến màu sơn.

Thậm chí còn đặt luôn tên là PX. Trơ trẽn đến thế là cùng. Tất nhiên là họ sản xuất dưới sự cho phép của Piaggio nhưng đến cái tên xe mà cũng phải mượn đỡ thì thật hết chỗ nói. Xe PX Đài Loan rất dễ nhận dạng từ phía sau do xe luôn bị xệ đít và lệch về bên phải. Công-tơ-mét thường không tròn trĩnh như PX mà lại méo như hình quả trứng vịt. Đôi khi thấy có chiếc có cua-ron sắt gắn trước đèn lái. Cũng chả biết là do nhà sản xuất hay do bác nào có máu “hoài cổ” nên gắn cho vui.

Ngoài ra, còn có hai loại xe rất phổ biến khác đến từ đảo quốc này đó là Vespa T5 và Excell. Hai chiếc này giống hệt nhau về hình dạng: đầu đèn hình chữ nhật, mặt công-tơ-mét rất to, có một tấm chắn gió bằng mi-ca để tráng trí trên đầu đèn. Đuôi xe vuông vắn vuốt thẳng lên dến cái yên cũng to tổ chảng. Ở Việt Nam xe có hai màu: xám long chuột và ghi bạc. Phân biệt dễ vô cùng: chỗ nào cũng đề chữ EXCELL hoặc T5 to vật vã.

Đặc điểm chung của các loại xe Đài Loan là chất lượng kém xa xe Ý. Tay số, côn rất nặng. Cam đoan nếu đi đường Sài Gòn hay Hà Nội thì chỉ một lát là tay bóp côn (ambraya) sẽ mỏi nhừ. Máy chảy dầu liên tục và thường ngỏm củ tỏi bất từ mà không có lí do. Ngoài ra, hình dáng thiết kế cũng khó lọt được vào mắt người khó tính: khá là thô kệch và bất hợp lí.

Xe Ấn Độ cũng rất dễ nhận dạng: hình dáng xe thường rất cổ điển với bánh xơ-cua gắn trước hoặc sau xe. Cốp xe hao hao như cốp sprint hay super. Điểm khác biệt dễ nhận thấy nhất là ở bửng trước nổi gờ ngang to tướng để gắn đèn xi-nhan. Đơn giản hơn nữa, xe có nhãn hiệu Baja. Ở nước ta, mẫu xe Petak là phổ biến nhất thy thoảng hoặc vẫn thấy chú Super Baja phun khói phè phè.

Cuối cùng là một số ít các chú xe PX không có nguồn gốc từ Ý dù trong giống hệt. Trong đó chiếc PX 150 sản xuất tại Indonesia là đặc trưng nhất. Chất lượng xe cũng không được mấy tốt, dắt bộ giữa trời nắng là chuyện rất thường xuyên.

Xe luôn bẩn vì dầu nhớt chảy bất tử. Lí do này đã khiến tôi cách đây 8 năm buộc phải tống tiễn chú “Muslim” này đi. Xe thường có bảng chỉ dẫn sử dụng bằng tiếng Indonesia thay vì tiếng Anh. Một số loại còn có hai lỗ gương- một đặc quyền của xe PX 200. Thường thân xe có gắn chữ “Made in Indonesia” nhưng các ông chủ tinh quái thường bóc đi mất.

Lí do nầy giải thích tại sao các anh em chơi PX ở Hà Nội thường đòi mua loại có “tem sàn”. Đó là một miếng nhôm sơn đen trên có dòng chữ “Piaggio V.E. Made in Italy” gắn ở gần chân phanh chỉ có ở xe PX Ý. Mấy chục năm nữa chăc miếng “tem sàn” có bác trả giá tới 500K(theo thời giá hiện nay) chứ không ít.

Nói tóm lại, các ý kiến trên đây ít nhiều đều mang tính chủ quan. Để phát biểu thật rõ ràng về chất lượng một chiếc xe đòi hỏi người nói phải đi chiếc xe đó ít nhất là một vài năm. Điều kiện chưa bao giờ cho phép tôi có được cái thú xa xỉ đó nên chỉ dám nhận xét một cách phiến diện. Rất mong các cao thủ về những loại xe này chỉ giáo thêm.

Ai là người đi vespa PX?

Vấn đề “cách ăn chơi” luôn là một vẫn đề nhạy cảm. Thường khi có bác nào viết bài ca ngợi hay chỉ trích một kiểu chơi nào đó thì rất thận trọng.

Người cẩn trọng và ý tứ hay thêm vào những câu đại loại như: “em trộm nghĩ…”, “với thiển ý của mình…”, “nhưng đay cũng chỉ là những ý kiến cá nhân, có gì mong chỉ giáo…” vv và vv. Ấy vậy mà vẫn bị khối bác sửng cồ mắng cho té tát vì cái tội “thiếu hiểu biết” hay “xem thường người khác”.

Cũng như đa số các bác, tôi chẳng muốn bị mắng tẹo nào, vậy nên cũng xin phép được bắt đầu “phần bình loạn” bằng một thái độ hết sức khiêm tốn và vô tư. Nếu bác nào có bực mình thì cũng đừng cho là em “tinh tướng” nhé.

Điều đầu tiên, thiết nghĩ, ta nên chia nhóm các anh em chơi xe một cách đại khái. Tôi đã có nói qua về những ngừoi chơi ở một bài viết khác, nhưng ở đây ta có thể bàn sâu hơn một chút nữa để đi đến trả lời câu hỏi: “vậy thì ai là người chơi PX?”.

Theo tôi, chơi xe có hai nhóm chủ đạo: nhóm thứ nhất là những người chơi xe theo một đời nhất định , và nhóm thứ hai là những người đam mê đồ độc hại, chủ yếu là xe càng cổ càng tốt, càng hiếm càng hay. Điều này là hoàn toàn chính xác không chỉ cho vespa mà cho tất cả các sản phẩm hầm bà lằng khác mà bộ óc con người từng nghĩ đến và bàn tay con người từng làm ra.

Lấy thí dụ như một anh thì khoái chá như điên với chiếc Harley Davidson loại Sport đời 2005 còn một anh khác thì nước mắt ràn rụa vì cảm động mỗi khi vuốt ve chiếc Fat Boy đời 1947. Cũng cùng một hiệu H.D cả đấy, nhưng một người thì yêu mến cái tên tuổi (chết tiền) và các tính năng đặc biệt của chiếc xe đời mới, trong khi anh khác thì mê mẩn cái “sắc màu thời gian” của chiếc xe đời cổ. Ai cũng có lí hết và cả nếu cả hai bên đều trân trọng và hiểu biết cái niềm đam mê của nhau nữa thì thật tuyệt vời.

Tôi xin mạn phép không bàn đến những người yêu và sử dụng xe vespa tay ga ở đây do những khác biệt khá lớn về sở thích và giá thành.Thay vào đó, xin được đề cập sơ qua về nhóm thứ hai-nhóm xe cổ-để đề cập sâu hơn về nhóm thứ nhất: nhóm xe “kim” PX.

Tính từ tiếng Anh “stylish” được dịch sang tiếng Việt là “sành điệu” theo giọng văn người Sài Gòn đã trở nên khá phổ biến trong khoảng dăm bảy năm trở lại đây. Có lẽ cô người mẫu Ngô Thanh Vân quảng cáo cho xe Sirius của hãng Yamaha là người đưa từ này trở lại với văn hoá ngôn ngữ Việt Nam. Nhưng sự quảng bá và lăng-xê nó phải kể đến công các tạp chí, báo bỏ túi cho tuổi teen như Hoa Học Trò hay Mực Tím. Do đặc thù giải trí và vô thưởng vô phạt cho các độc giả tuổi mới lớn của mình, vô hình chung các tờ báo này đã bóp méo ngữ nghĩa gốc của từ “sành điệu”. “Sành điệu” bây giờ được hiểu là các cô cậu choai choai tóc nhuộm vàng, quần áo loè loẹt, phá cách, đốt thuốc thơm phì phèo và tiêu tốn cả triệu đồng mỗi tối ở các vũ trường, quán bar. Nguy hiểm hơn, người “sành điệu” còn bị hiểu như là đứa trẻ hư với đủ ngón trò đời, nào là bỏ nhà đi hoang, tụ tập hút tài mà, ma tuý. Nếu lấy ví dụ hip-hop, một dòng nhạc đường phố của người Mĩ gốc Phi, đang được coi là “sành điệu” tại thời điểm này thì ta sẽ thấy ngay là từ “sành điệu” được gán nháo nhào với văn hoá phổ thong, đại trà và có phần hổ lốn. Chả có người Việt Nam lớn tuổi và biết suy nghĩ nào lại muốn bị kêu là “sành điẹu”.. Và các bác chơi xe cổ lại càng bực mình khi thiên hạ dè bỉu là “dân sành điệu” do các cậu choai choai bắt chước thần tượng ca nhạc đua nhau sắm xe vespa xanh đỏ tím vàng. Hiếm có người chơi xe nào không bị cái cảm giác này, không ít thì nhiều. Thật oan cho một từ có nghiã gốc cao quí

Thực chất, từ “stylish” phải được hiểu như là một người có thú chơi, cách sống độc đáo nhưng thanh nhã, không hoà lẫn vào đám đông xô bồ. Đặc biệt người “stylish” phải là người có văn hoá rất cao với tầm hiểu biết uyên thâm về nhiều mặt cuộc sống, đặc biệt là trong cách chơi của mình. Tóm lại, người sành điệu là một người có cái “gout” mà ai nấy đều kính trọng và thèm muốn nhưng không phải ai cũng đủ trình độ và đôi khi cả địa vị để theo.

Nếu xét như thế thì sưu tầm và chơi đồ cổ cũng là một thú vui sành điệu theo đúng nghĩa. Học giả Vương Hồng Sển với thú chơi cổ ngoạn lừng danh toàn cõi dứt khoát là một người sành điệu. Ông chơi đồ cổ với cái tâm sáng như trăng và cái trí cao như núi. Các công trình nghiên cứu của ông về cổ ngoạn có giá trị đên muôn đời và người đời ngả mũ bái phục một nhân cách “chơi” giản dị nhưng uyên thâm, bình lặng nhưng sâu sắc. Chả cần phải la toáng lên là “tôi yêu đồ cổ lắm lắm” thì cả thiên hạ đều biết đến tên ông.

Nói vậy không có nghĩa là chỉ những món đồ cổ trị giá hàng chục, hàng trăm ngàn đô-la đưa nhà sưu tầm lên tầm sành điệu. Nhiều vật thể rẻ tiền và phổ biến hơn nhiều vẫn có thể khiến mọi người ngưỡng mộ và tôn chủ nhân của chúng lên hàng “người chơi sành điệu”, cái quan trọng hơn là nhân cách và tầm hiểu biết của người chơi. Có những bác có trong tay cả mấy chục chiếc xe cổ đủ chủng loại nhưng điều đó chưa chắc đã khiến cho người khác nể phục, cái quan trọng hơn là họ đã thể hiện được một cách chơi trí thức và bền bỉ cùng vốn hiểu biết sâu rộng và tính khiêm tốn đáng mến. Những người này theo tôi chính là “ngừoi sành điệu”.

Tôi nói kĩ như vậy vì ai cũng biết rằng “nghề chơi cũng lắm công phu”. Để tìm cho được đầy đủ các món đồ “zin” đi liền xe có khi tiêu tốn mất hàng năm trời. Công phu, lọ mọ bỏ cả viếc nhà lẫn việc công để hoàn thành cho xong chiếc xe ưng ý; đó là chưa kể đến việc đổ cả “núi tiền” cho cái thú đau thương này. Bạn sẽ yêu chiếc xe đó lắm lắm, đi đâu cũng hãnh diện và chỉ muốn khoe toáng lên cho thiên hạ biết được cái đọ “độc hại” của chiếc xe. Nhưng như vậy cũng chưa nói lên được cái trình độ chơi của khổ chủ. Còn có rất nhiều điều đi kèm mới hình thành nên cái nhân cách đáng nể trọng này. Tôi cứ tâm đắc mãi với một bài báo sưu tầm được đang tải trên website này kể chuyện trong một lần hội ngộ của những người bạn vespa ở Đà Lạt (?), khi một chú choai choai khệnh khạng khoe mẽ chiếc ACMA trị giá mấy ngàn đô của mình, một bác già đi PX đã điềm tĩnh trả lời rằng chiếc xe đó ông ta đã từng dùng để đi làm ruộng từ trước khi cậu nhóc ra đời. Có thể tay phóng viên đã bịa ra câu chuyện này (phóng viên bao giờ chả thế Big Smile) nhưng ý nghĩa của câu chuyện cũng đáng để ta suy nghĩ và xem lại mình.

Dông dài như vậy cũng đã đến lúc đi vào chủ đề chính:

Có mấy kiểu người đi vespa PX?

Theo tôi, câu trả lời là 05 kiểu.

Kiểu thứ nhất

…là các anh em mới chơi xe, thích xe cổ nhưng hoặc còn ngán ngại cái sự nhiêu khê và phức tạp hoặc tiền dằn túi chưa nhiều. Kiểu thứ hai là đi PX lâu năm, chẳng quyến luyến gì mấy nhưng cũng không quan tâm đến vét pa vét pủng, miễn chạy được là được. Kiểu thứ ba là dân chơi xe cổ nhưng thủ sẵn một chiếc PX cho chắc ăn đặng đi đâu xa khỏi phải đi Honda mất phong cách. Kiểu thứ tư là những người yêu Vespa các loại nhưng vẫn chung thuỷ với chiếc PX trung thành đầy kỉ niệm. Và kiểu cuối cùng, thứ năm, là những “người chơi” thực thụ, chỉ mê mẩn chàng hoàng tử cưng của mình mà chả mấy màng đến các đời xe khác dù tầm hiểu biết của họ về vespa cao vời tựa Thái Sơn.

Kiểu thứ nhất số lượng không mấy đông vì như đã nói, thành phần này chủ yếu là các anh em rất trẻ tuổi. Mà người trẻ tuổi thì thường yêu thích thời trang và đầy tính phong trào. Chủ yếu người trẻ tìm đến với những chiếc sprint hay super có giá tiền chấp nhận được. Xe Vespa có lẽ là loại xe dễ design theo sở thích nhất nhưng PX thì không mấy thích hợp với cách sơn phết cầu kì, loè loẹt. Các bạn trẻ tuổi đi PX thường có cảm giác áy náy và tự ti, chỉ cầu Trời có cơ hội là họ đẩy ngay chiếc PX đi để tậu về một “em xe cổ” cho bằng chị bằng em. Xe của những đối tượng này thường là xe cũ kĩ và rẻ tiền với vẻ bề ngoài cẩu thả và kém trau chuốt. Chất lượng xe cũng vào hạng xoàng.

Kiểu thứ hai

…cũng chẳng có gì nhiều để nói. Nếu bạn đi ngoài đường và thấy một bác trông dáng khắc khổ kiểu người lao động chạy bạt mạng trên chiếc xe phun khói mù mịt, đèn lái vỡ, xi nhan mất sạch, bánh xơ-cua mất từ bảy đời tám tỏng nào, cốp bên có bên không với các vết bẹp dúm và trầy xước khắp xe thì chính là các vị này. Xe Đài Loan, đặc biệt là loại T5, Excell là loại xe họ thường sở hữu.

Cần quái gì quan tâm đến lịch sử hay các giai thoại hay ho của Piaggio, đối với họ, chiếc xe chỉ thay thế cho đôi cẳng và PX hay Honda 67 thì cũng như rứa. Vấn đề duy nhất khiến họ lưu tâm là tiền xăng mà thôi. Chất lượng những chiếc này thì ôi thôi, khỏi phải nói, nếu mồ ma ông Enrico đội mồ sống dậy chắc cũng khóc hết nước mắt cho sự đày đoạ của giấc mơ của mình. Xe hư đâu sửa đó, hỏng gì vứt luôn. Đi đâu họ cũng kè kè bộ đồ sửa xe to tổ bố và bất cứ hiện tượng ọc ạch nào xảy ra là họ vật ngửa các hoàng tử ra và vác búa đinh nện cồm cộp. Thương thay! Ai tai, thượng hưởng!

Kiểu thứ ba

cũng không quá hiếm dù cũng chả mấy nhiều. Chỉ cần điểm mặt các cao thủ và các “nhà buôn” trong hội này cũng nhận ra điều tôi nói. Những vị này có kinh nghiệm chơi xe và mua bán xe khá lâu năm nên xe của họ thường có chất lượng rất tốt. Dĩ nhiên, khi anh đã có trong tay cả một kho xe độc hại, chiếc nào chiếc nấy cả ngàn Mĩ kim thì ngay cả chiếc PX của anh cũng phải tương xứng chứ. Xe của các vị thường được được giữ nguyên bản và khá cẩn thận.

Tuy nhiên vẫn có trường hợp các bác đưa xe đi “độ” lại (modify) nhưng là độ có “gu” và thường rất “độc hại” và đắt đỏ. Có cao thủ kể cho tôi nghe là chỉ riêng cái đầu đèn chiếc PX anh đã tốn vào đó cả chục triệu bạc để có được cái dáng vẻ không hoà lẫn vào đâu được. Thật độc đáo và cũng thật đáng ngưỡng mộ. Xe của những đối tượng này có máy móc miễn chê bởi chủ xe chỉ cần nghe tiếng máy cũng đoán được bệnh. Tuy nhiên họ cũng chả mấy khi bán chiếc PX của mình cho dù hàng ngày vẫn sẵn sàng sang tên đổi chủ cả đống xe cổ “mơ ước” của bao bác tay mơ.

Kiểu thứ tư

…khá phổ biến, bao gồm những người đã từ lâu bỏ qua giai đoạn “honey moon” với xe cổ, hò hét la toáng lên là tôi yêu vespa cổ quá trong khi chả phân biệt được cái nào với cái nào. Họ trầm tĩnh hơn và chin chắn hơn dù tình yêu vespa vẫn còn chan chứa. Một chiếc PX thật chuẩn luôn là ưu tiên số một. Xe thường giữ nguyên bản và có chăng chỉ là đôi chút thay đổi nho nhỏ mang tính trang trí. Đối tuợng này vẫn sẵn sàng bỏ dở công chuyện để đuổi theo một chiếc xe cổ đẹp và lạ hay bò lê dưới đất để kiểm tra mấy con ốc xe anh em có còn “gin” hay không. Tuy nhiên thật khó có ai có thể khiến họ móc túi xuỳ tiền cho mấy món đồ “gin”. Đơn giản là họ đã từ lâu không còn bị ảnh hưởng bởi bất cứ trào lưu nào nữa, dù là “độ” hay “gin”, dù là “kiểu ta” hay “kiểu Tây”. Tuy nhiên, cũng có lúc họ mua về một “em” đời cổ nhưng chỉ để ngắm chơi và giá tiền dứt khoát phải hợp lí.

Chiếc Vespa PX của họ luôn là một kỉ niệm đẹp, cả trong quá khứ, hiện tại lẫn tương lai. Không ít bác mới ba chục tuổi đầu nhưng đã ngồi rung đùi lim dim mắt tửong tượng cảnh khi mình khoảng 70 tuổi (tất nhiên, nếu Chúa chưa quá yêu mà gọi về với Người) vẫn cưỡi chiếc PX thân yêu lướt trên đường vạn lí gió bụi. Râu tóc bạc trắng bay phất phơ và khuôn mặt rạn chân chim nhưng vẫn ngời lên niềm đam mê và hãnh diện về chiếc xe PX đã đi cùng với mình hết cả một quãng đời làm người. Nghĩ mà khoái! Nghĩ mà tự hào! Nghĩ mà thêm yêu “chàng hoàng tử hào hoa”!

Kiểu thứ năm

… là kiểu cuối cùng là những người đáng nói nhất. Họ thường là những ngừoi ở độ tuổi 50, 60. Chín chắn và hào hoa. Lịch thiệp và từng trải. Chiếc Vespa PX đối với họ không còn là một phương tiện di chuyển mà là một lối sống, một phong cách. Họ là những “quí ông” hiếm hoi còn sót lại trong cái thời buổi xô bồ này. Cẩn trọng đến từng chi tiết nhỏ, khi họ lên xe thì toàn bộ trang phục, vật dụng đi kèm phải thực sự phù hợp với tính tinh tế của chiếc PX. Trang phục thường là complet vào mùa đông và đồ tây nhã màu vào mùa hè. Bộ complet của họ phải hết sức thanh nhã và đầy đủ với nào là gi-lê, cà vạt, vest ba khuy, khi lên xe thì chỉ cài một nút. Màu thường là xám hoặc tối và may bằng thứ vải đắt tiền và được lựa chọn cẩn thận. Dứt khoát không xài đồ may sẵn. Trên đầu thường có chiếc mũ “phớt” đắt tiền và được chải cẩn thận. Kim băng mạ vàng cài trên cà vạt và bút máy Parker giắt hờ hững ở túi ngực. Li quần thẳng tắp với đôi giày bong lộn, sạch sẽ đến mức không dính một hạt bụi. Đồ mùa hè cũng vậy, thường là áo sơ-mi trắng hàng cát-sơ-mia không một nếp nhăn, quần âu sẫm màu bằng chất liệu dạ hoặc cotton nhẹ. Họ không bao giờ chơi đồ nilon vì như vậy theo họ là hạ thấp cái phong cách “gentleman” của mình.

Nắng nôi thì có thêm cặp kiếng mát gọng sừng màu nâu sẫm hiệu Bauschman hay Police. Chỉ có tụi đua đòi khoa mẽ mới xài hàng Gucci hay Versace và tụi theo trường phái “hầm hố” Top Gun mới đeo Ray-Ban. Đi xe không bao giờ hút thuốc nhưng ngồi vào tiệm cà fê là móc túi lấy hộp đựng thuốc bằng bạc cẩn chỉ vàng 18K rút ra điếu ba số hay Dun-hill hộp dẹt và hờ hững đặt lệch lên môi, và cũng rất hờ hững rút ra chiếc bật lửa Johnson chính hiệu con nai vàng để châm thuốc. Những bậc sành điệu bày có thể kể vanh vách các đời xe vespa với từng chi tiết đặc trưng nhỏ nhất, cũng như cả cái lịch sử đầy màu sắc của nhà Piaggio. Nhưng các bậc cháu chắt khó mà hầu chuyện được họ, đơn thuần chỉ riêng cái kiểu cách nhí nhố, điệu đà hay bặm trợn của lũ con cháu cũng đã khiến họ mất cảm tình. Những con người này sống nhiều về hoài niệm xa xưa với những đừong phố vắng vẻ rợp bóng cây và các phòng trà, vũ trường thanh lịch dập dìu tài tử giai nhân. Cái duy nhất nối liền họ- những con người của một dĩ vãng vàng son và thanh quí- và cuộc sống xô bồ, bụi bặm của cái đất nước bé nhỏ đang háo hức chờ hội nhập này là chiếc vespa PX . Họ không đi xe cổ vì chất lượng xe không đáng tin tưởng, họ cũng không cần sưu tập xe vì cả con người họ cũng đã đầy hoài niệm. Họ yêu Vespa bằng chính cái phong cách và chất lượng mà chiếc PX mang lại. Hoài cổ (nostagia) đối với họ không có nghĩa là cổ lỗ (vintage) mà là cổ điển (classic).

Chỉ duy nhất chiêc vespa PX mới đáp ứng được yêu cầu này của họ. Khỏi phải nói, chiếc PX của các cao nhân sành điệu này luôn nằm trong tình trạng như vừa xuất xưởng. Mọi chi tiết đều trau chuốt và sạch sẽ, màu sơn “zin” bong loáng, không một vết trầy. Máy móc êm ru và không một chút dầu mỡ dơ bẩn. Thường họ không thèm đưa xe đến hiệu mà tự tay rửa chiếc xe của mình. Rửa xe, đối với họ, là một tình yêu, một cái thú như người mẹ tự tay tắm cho đứa con của mình. Khỏi cần tôi phải nói thì mọi người cũng hiểu, đừng hòng mó tay vào xe của họ. Nếu có tay nào dại dột mượn xe thì họ sẽ cười tủm tỉm và móc bóp đưa cho mấy chục đi taxi thay cho lời trình bày này nọ. Xe của những cao nhân này là tuyệt đỉnh nhất. Tuyệt đến nỗi mà dù bạn có yêu xe cổ đến đâu cũng phải trầm trồ và thèm muốn những chàng hoàng tử của họ. Nó không còn đơn thuần là chiếc PX, người chơi đã dùng cái sự tau nhã của mình để thổi hồn vào chiếc xe. Chiếc xe giờ đây là một cá thể sống đầy sự thanh cao và lịch thiệp. Y hệt như ông chủ của nó.

Đến đây tôi xin được kết thúc bài mạn đàm về chiếc PX- chàng hoàng tử của nhà Piaggio. Chắc có bạn sẽ phì cười và cho rằng lão này ngớ ngẩn, vespa PX thì có quái gì mà cứ làm quan trọng hoá vấn đề.

Vâng, con người ta một người mười ý, có người thích cái này có người thích cái kia. Âu sự đa dạng này cũng là điều làm chúng ta khác xa các loài động vật khác. Nhưng như cụ Nguyễn Du dã nói “nghề chơi cũng lắm công phu”. Sẽ không có gì là tầm thường khi ta hiểu cặn kẽ về nó.

Và không phải ngẫu nhiên mà người Nhật nâng lên đến tầm Đạo (DO) rất nhiều thứ mà các dân tộc khác dễ dãi hoặc coi thường. Uống trà là một ví dụ. Nếu chỉ làm một ca trà đá cho đã khát thì đâu có thành ĐẠO. Cũng như vậy với xe, bạn có thể xem nó là một thú vui hay chỉ là một phương tiện hoặc một cách để khẳng định cái tính khác người, nhưng bạn cũng có thể nâng nó lên thành một thứ “đạo” thanh nhã.

Cho dù bạn chỉ uống một ly trà Lipton sữa lai căng ở một tiệm cà fê dắt tiền hay một cốc trà đá dân dã vỉa hè thì cũng nên nhớ rằng đã có thời những “trà sĩ” trong các câu chuyện của cụ Nguyễn Tuân coi uống trà là một nghệ thuật, một phẩm cách của kẻ sĩ. Và tin hay không thì tuỳ, vẫn còn nhiều, nhiều lắm những con người nuối tiếc và cố duy trì một lối sống “vang bóng một thời”.

Lời cuối với các bạn chơi vespa PX chưa phải là một chiếc xe cổ, nhưng ngày của nó đang đến.

Hieu Piety